Οι φροντιστές είναι άτομα που παρέχουν ψυχολογική, συναισθηματική και οικονομική στήριξη σ' ένα αγαπημένο τους πρόσωπο...

Οι φροντιστές είναι άτομα που παρέχουν ψυχολογική, συναισθηματική και οικονομική στήριξη σ' ένα αγαπημένο τους πρόσωπο. Προσφέρουν επίσης ουσιαστική στήριξη κατά τη διάρκεια της νοσηλείας και ανάρρωσης του ασθενούς, η οποία μπορεί να προκαλέσει στα άτομα αυτά σημαντική ψυχολογική και σωματική καταπόνηση (1).

Οι φροντιστές, συνήθως εμφανίζουν συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης και μετα-τραυματικού στρες, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν την ποιότητα της φροντίδας που παρέχουν και σχετίζονται με την κακή σωματική υγεία και ψυχική νοσηρότητα του φροντιστή (2-5).

Η στήριξή τους θα πρέπει να αρχίζει όταν ο ασθενής νοσηλεύεται στη ΜΕΘ και να συνεχίζει, αν χρειαστεί, όταν ο ασθενής μεταφερθεί σε θάλαμο, κέντρο αποκατάστασης ή ακόμα και στο σπίτι. Στη ΜΕΘ, η στήριξη παρέχεται όταν οι φροντιστές ενημερώνονται και συμμετέχουν ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων, είναι αποδέκτες συναισθηματικής και σωματικής ανακούφισης και τα ερωτήματά τους έχουν απαντηθεί με ειλικρίνεια (6). Συνιστάται λοιπόν, η ιατρική ομάδα να παρέχει ειλικρινείς και σαφείς πληροφορίες στους φροντιστές έτσι ώστε να κατανοούν την ασθένεια και τις επιλογές θεραπείας του ασθενούς τους (6), να αισθανθούν σίγουροι/ες για τις αποφάσεις που λαμβάνουν, να γνωρίζουν την αναμενόμενη έκβαση και έτσι να μειωθεί το άγχος και οι διαταραχές του ύπνου -όπως κάποιοι/ες δηλώνουν (7).

Επιπλέον, οι φροντιστές θα πρέπει να ενθαρρύνονται ώστε να φροντίζουν -πρώτα απ' όλα- τον εαυτό τους, διότι αν οι ίδιοι/ίδιες είναι καλά, τότε θα έχουν τη σωματική και την ψυχική δύναμη να στηρίξουν το αγαπημένο τους άτομο. Θα πρέπει επίσης να ενθαρρύνονται ώστε να τρέφονται σωστά, να ξεκουράζονται όσο το δυνατόν περισσότερο και να παραπέμπονται -εάν απαιτείται- για στήριξη. 

Τι πρέπει να γνωρίζουν οι φροντιστές:

1. Η φροντίδα ενός αγαπημένου ατόμου μπορεί να προκαλέσει ποικίλα συναισθήματα. Άγχος και ανησυχία όσον αφορά στο πώς μπορούν να διαχειριστούν τις επιπρόσθετες αρμοδιότητες και τι επιφυλάσσει το μέλλον. Θυμό ή δυσαρέσκεια προς το πρόσωπο που φροντίζουν ή τους φίλους και άλλα μέλη της οικογένειας που δεν έχουν τις ίδιες ευθύνες. Ενοχές επειδή θεωρούν ότι δεν είναι οι καλύτεροι φροντιστές ή δεν έχουν αρκετή υπομονή. Θλίψη για το γεγονός ότι δεν θα είναι σε θέση να ελπίζουν σ' ένα μέλλον -απαλλαγμένο από προβλήματα υγείας- μαζί με το αγαπημένο τους πρόσωπο ή για την απώλεια της ελευθερίας τους ή για την απώλεια της σχέση που είχαν κάποτε μαζί με το άτομο που φροντίζουν.

Σε αυτή την περίπτωση το άτομο ενθαρρύνεται με σκοπό να εκφράσει τα συναισθήματά του για να τα αντιμετωπίσει. Αξίζει να σημειωθεί ότι δεν πρέπει να τα κρατά μέσα του και ότι το ιδανικό είναι να βρει ένα αξιόπιστο άτομο για να συζητήσει μαζί του.

2. Συνιστάται στους φροντιστές να μην υπερβαίνουν τις δυνατότητές τους και να ζητούν από την οικογένεια και τους φίλους τους βοήθεια και υποστήριξη. Αρχικά πρέπει να έχουν σαφή αντίληψη των αναγκών του μέλους της οικογένειάς τους, να καθορίσουν τις εργασίες που απαιτούνται, να επισημάνουν όσες είναι σε θέση να ολοκληρώσουν και στη συνέχεια να ζητήσουν βοήθεια για τις υπόλοιπες.

Τονίστε στο φροντιστή ότι είναι σημαντικό να αναγνωρίσει τα όρια της δικής του αντοχής και δύναμης και να συνειδητοποιήσει ότι δεν πρέπει να τα κάνει όλα μόνος του/μόνη της. Θα πρέπει να ενημερώσει τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας και τους φίλους του/της ότι χρειάζεται τη βοήθειά τους (National Caregiver Foundation, 2009). Αν δεν ζητήσει βοήθεια, θα εξαντληθεί γρήγορα τόσο σωματικά όσο και πνευματικά και αυτό θα επηρεάσει αρνητικά τη φροντίδα που προσφέρει. Μακροπρόθεσμα θα είναι ένας λιγότερο αποτελεσματικός φροντιστής εάν δεν παραδεχθεί τις αδυναμίες του/της και αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά του/της.

3. Πρέπει επίσης να σκεφτούν τις δικές τους ανάγκες και να μην αισθάνονται ενοχές όταν πηγαίνουν μια βόλτα, για καφέ με φίλους ή όταν αθλούνται. Αν είναι σωματικά και πνευματικά υγιείς, τότε η φροντίδα που προσφέρουν είναι σαφώς καλύτερη.

Τονίστε ότι οι συναισθηματικές, σωματικές και κοινωνικές ανάγκες του/της είναι εξίσου σημαντικές όσο και οι ανάγκες του ατόμου που φροντίζει. Βρίσκοντας το χρόνο να χαλαρώνει, να διατηρεί την προσωπική ζωή του/της, να τρέφεται σωστά, να κοιμάται ικανοποιητικές ώρες και να ασκείται συχνά ενισχύει την ψυχική και σωματική υγεία του/της. 

Βιβλιογραφία

1. Choi, JY., Sherwood, PR., Schulz,, R., Ren, D., Donahoe, MP., Given, B. & Hoffman, L.A. (2012). Patterns of depressive symptoms in caregivers of mechanically ventilated critically ill adults from ICU admission to two months post-ICU discharge: A Pilot Study. Crit Ca Med, 40(5), 1546 -1553.

2. Davidson JE, Jones C, Bienvenu OJ. Family response to critical illness: Postintensive care syndrome-family. Crit Care Med. 2012; 40:000–000. Epub 2011 Nov 15.

3. Gries CJ, Engelberg RA, Kross EK, et al. Predictors of symptoms of posttraumatic stress and depression in family members after patient death in the ICU. Chest. 2009; 137(2):280–287.

4. Pochard F, Darmon M, Fassier T, et al. Symptoms of anxiety and depression in family members of intensive care unit patients before discharge or death. A prospective multicenter study. J Crit Care. 2005; 20(1):90–96

5. McAdam JL, Dracup KA, White DB, Fontaine DK, Puntillo KA. Symptom experiences of family members of intensive care unit patients at high risk for dying. Crit Care Med. 2010; 38(4):1078– 1085.

6. Davidson, JE., Powers, K., Hedayat, KM., Tieszen, M., Kon, AA., Shepard, E., Spuhler, V., Todres, D., Levy, M., Barr, J., Ghandi, R., Hirsch, G., Armstrong, D. (2007). Clinical practice guidelines for support of the family in the patient-centered intensive care unit: American College of Critical Care Medicine Task Force 2004 -2005. Crit Ca Med, 35(2), 605-622.

7. Day, A., Haj-Bakri, S., Lubchansky, S. and Mehta, s. (2013). Sleep, anxiety and fatigue in family members of patients admitted to the intensive care unit: a questionnaire study. Critical Care, 17 : R91.